Dreszcze, czyli drżenie mięśni, to mimowolne i nieskoordynowane skurcze komórek mięśniowych. Choć nie prowadzą one do efektywnego ruchu, są istotnym źródłem ciepła dla organizmu.
Dreszcze mogą pojawić się bez gorączki jako reakcja na zimno, stanowiąc mechanizm obronny przed wychłodzeniem. Mogą również występować w wyniku chorób przewlekłych, takich jak niedoczynność tarczycy czy ostre infekcje dróg oddechowych. Zimne dreszcze i uczucie chłodu często dotyczą kobiet w okresie menopauzy, pacjentów z zapaleniem płuc, chorobami nowotworowymi oraz osób ugryzionych przez szczury.
Jak organizm reguluje temperaturę ciała?
Ciepło jest wytwarzane w organizmie podczas procesów metabolicznych, a ciało stara się utrzymać stałą temperaturę wewnętrzną, niezależnie od warunków zewnętrznych. Temperaturę wewnętrznych narządów utrzymuje się na stałym poziomie, co jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Regulacja temperatury polega na produkcji ciepła (termogenezie) oraz jego rozpraszaniu (termolizie), w zależności od potrzeb organizmu.
Rola podwzgórza w termoregulacji
Podwzgórze odgrywa kluczową rolę w regulacji temperatury ciała. W przedniej części podwzgórza znajdują się neurony odpowiedzialne za utrzymanie odpowiedniej temperatury ciała. Tylna część podwzgórza kontroluje termogenezę bezdrżeniową i drżeniową. Kiedy organizm wykrywa spadek temperatury, uruchamiane są mechanizmy produkcji ciepła, w tym drżenie mięśni. Z kolei w przypadku podwyższenia temperatury, organizm reaguje rozluźnieniem naczyń skórnych, zahamowaniem dreszczy i zwiększoną potliwością.
Przyczyny dreszczy i drżenia mięśni
Dreszcze mogą wystąpić bez gorączki, najczęściej jako reakcja na niską temperaturę otoczenia. Wzrost napięcia mięśniowego i intensywne drżenie zwiększają tempo metabolizmu, chroniąc przed wychłodzeniem. Termogeneza drżeniowa, kontrolowana przez ośrodek w tylnej części podwzgórza, jest kluczowa dla utrzymania odpowiedniej temperatury ciała. Neurony ciepłowrażliwe w przedniej części podwzgórza hamują ten proces, kiedy temperatura jest prawidłowa, ale gdy otoczenie staje się chłodne, impulsy z ośrodka drżeń docierają do mięśni, powodując ich skurcze.
Energia do drżeń mięśniowych
Skurcze mięśniowe są możliwe dzięki energii pozyskiwanej z rozpadu glikogenu zgromadzonego w komórkach mięśniowych. Dreszcze angażują głównie komórki mięśniowe typu II, które korzystają z węglowodanów. Gdy zapasy węglowodanów są niewystarczające, energia pochodzi z lipidów, a termogeneza obejmuje komórki mięśniowe typu I, wykorzystujące wolne kwasy tłuszczowe.
Rola skóry i receptorów zimna
Wymiana ciepła z otoczeniem odbywa się przez powierzchnię ciała, dlatego temperatura skóry wpływa na utratę ciepła przez organizm. Skurczone naczynia krwionośne skóry zmniejszają przepływ krwi i utratę ciepła, natomiast rozszerzone naczynia umożliwiają ogrzewanie powierzchni ciała i oddawanie ciepła do otoczenia. Skóra zawiera liczne termoreceptory, które pełnią funkcję systemu szybkiego ostrzegania przed zmianami temperatury otoczenia. Receptory zimna są znacznie liczniejsze niż receptory ciepła, co skutecznie chroni organizm przed wychłodzeniem.
Dreszcze bez gorączki to mechanizm obronny organizmu, który pomaga w utrzymaniu stałej temperatury ciała w odpowiedzi na niskie temperatury otoczenia. Są one również objawem różnych chorób i stanów, takich jak niedoczynność tarczycy, infekcje, menopauza czy choroby nowotworowe. Regulacja temperatury ciała opiera się na skomplikowanych procesach metabolicznych kontrolowanych przez podwzgórze i zależy od skoordynowanej pracy mięśni oraz skuteczności systemów ostrzegania zewnętrznego, takich jak receptory zimna w skórze.
