Kiedy odruchowi kaszlu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny, można mówić o kaszlu mokrym (produktywnym, wilgotnym). Często jednak ewakuacja plwociny nie przychodzi z łatwością. Wtedy pacjenci sięgają po leki wykrztuśne, a wśród po nich syropy na kaszel mokry. Jak działają takie preparaty? Kiedy je przyjmować? Dowiedz się więcej.
Jak działają syropy na kaszel mokry?
Wśród leków na kaszel mokry dostępnych w aptekach bez recepty dominują syropy. Ich zadaniem nie jest hamowanie odruchu kaszlu, lecz rozrzedzanie wydzieliny, by ułatwiać jej ewakuację [1]. Dlatego w leczeniu kaszlu mokrego stosuje się leki mukoaktywne, które dzieli się na kilka grup [2]. Ich wspólna zdolność dotyczy doprowadzania do zmian składu i właściwości śluzu obecnego wewnątrz oskrzeli, zwłaszcza pod względem jego lepkości i sprężystości. Dzięki temu podczas odruchu kaszlu można go łatwiej usunąć z dróg oddechowych [3].
Jakie są leki wykrztuśne na kaszel mokry?
Zadaniem leków wykrztuśnych jest stymulowanie kaszlu i zwiększanie efektywność odkrztuszania wydzieliny z dróg oddechowych. Preparaty dzieli się na trzy podstawowe grupy [3]:
- leki wykrztuśne o działaniu odruchowym – podrażniają receptory przywspółczulne w ścianie żołądka i na drodze odruchowej, co wzmaga wydzielanie śluzu oraz powoduje jego upłynnienie;
- leki wykrztuśne działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe i uwodnienie wydzieliny;
- leki wykrztuśne zwiększające pH wydzieliny gruczołów oskrzelowych.
Środki te stosuje się głównie w leczeniu zakażeń górnych i dolnych dróg oddechowych [3].
Co zawiera dobry syrop wykrztuśny?
Przyjmowanie syropu wykrztuśnego ma sens, jeżeli znajdują się w nim substancje, które zmieniają właściwości fizyczne i chemiczne śluzu, dzięki czemu łatwiej przychodzi jego odkrztuszanie. Dlatego dobry syrop wykrztuśny na kaszel powinien w swoim składzie uwzględniać jedną z poniższych substancji [2]:
- gwajafenezynę, która nawadnia wydzielinę, zwiększa jej objętość i ułatwia wykrztuszanie;
- erdosteinę, która nasila ruch śluzowo-rzęskowy i działa przeciwzapalnie;
- bromheksynę, która zmniejsza przyleganie śluzu do ścian nabłonka i działa wykrztuśnie;
- ambroksol, który działa dłużej niż bromheksyna;
- karbocysteinę, która ułatwia odkrztuszanie i wykazuje aktywność przeciwzapalną.
Bardzo często syropy wykrztuśne, zwłaszcza te przeznaczone dla dzieci, bazują na składnikach pochodzenia roślinnego. Znajdują się w nich substancje, które wspomagają leczenie kaszlu produktywnego. Zwykle są to wyciągi z bluszczu pospolitego oraz z tymianku właściwego [4].
Czy syropy wykrztuśne zatrzymują kaszel?
Obecność kaszlu często skłania pacjentów do jednego celu – zlikwidowania tego objawu. Tymczasem przy kaszlu mokrym odruch ten jest jak najbardziej pożądany i nie należy go hamować. Gdy w drogach oddechowych zalega wydzielina, kaszel ma charakter odruchu obronnego. Pozwala oczyścić układ oddechowy z nadmiaru śluzu [4], dlatego syropy wykrztuśne nie działają przeciwkaszlowo. Ich zadaniem jest indukowanie kaszlu i zwiększenie efektywności odkrztuszania plwociny [3], co ostatecznie łagodzi objawy choroby.
Kiedy przyjmować syrop wykrztuśny?
Syrop na kaszel mokry można przyjmować w ostrych i przewlekłych chorobach płuc oraz oskrzeli, którym towarzyszą trudności w odkrztuszaniu lepkiej wydzieliny z dróg oddechowych. Z uwagi na ryzyko nasilenia kaszlu po przyjęciu leku wykrztuśnego, należy pamiętać, że nie można go przyjmować na noc. Ostatnią dawkę syropu najlepiej wypić po południu, na kilka godzin przed snem [2].
Czy dzieci mogą brać syrop wykrztuśny?
Syrop na kaszel mokry można podawać dzieciom powyżej 1. roku życia, pod warunkiem że preparat jest przeznaczony również dla najmłodszych pacjentów. Nie należy przekraczać zalecanej dawki leku. Dlatego warto wcześniej zapoznać się z treścią ulotki dołączonej do opakowania.
Jak długo można przyjmować syrop wykrztuśny?
Kaszel w ostrych infekcjach dróg oddechowych może utrzymywać się nawet 4 tygodnie. Jednak jeżeli po 4-5 dniach przyjmowania syropu wykrztuśnego objawy nie zmniejszają się i pacjent nie zauważa poprawy stanu zdrowia, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
Artykułwe współpracy z Deflegmin
Bibliografia:
[1] Mazurek H., Na jakiej zasadzie działają syropy na kaszel mokry i suchy, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.4.5.19. (dostęp: 10.01.2024)).
[2] Babicki M., Pacjent z kaszlem produktywnym (mokrym) w gabinecie lekarza POZ, 2021 (witryna internetowa: https://ptmr.info.pl/pacjent-z-kaszlem-produktywnym/ (dostęp: 10.01.2024)).
[3] Krenke R. i in., Postępowanie w kaszlu u osób dorosłych – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, Lekarz POZ 6/2018: 425-452.
[4] Krenke K. i in., Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci – aktualizacja, Lekarz POZ 3/2022: 173-192.
